به تعیین عوارض و فواصل مسیرها با توجه به نیاز و کاربرد ارتباطات و اتصلات یک منطقه، نقشه برداری راه می‌گویند. در ادامه این مطلب ما قصد داریم که نقشه برداری راه را بررسی کرده و تعریف دقیق آن را بیان کنیم. علاوه بر این، تجهیطا و فناوری‌های روزی که در این زمینه استفاده می‌شود را بیان می‌کنیم. در آخر درباره روش‌های جمع آوری داده و فرآیند آن صحبت می‌کنیم.
تعریف نقشه برداری راه
نقشه برداری راه شامل نقشه برداری جاده و عملیات جمع آوری داده بوده و برای بدست آوردن اطلاعاتی درباره مسیر پیشنهادی از جمله جاده، راه آهن و غیره انجام می‌شود. نقشه بردار، باید مواردی همچون تعیین اندازه گیری عوارض زمین، تعیین موقعیت جغرافیایی، نمایش توپوگرافی منطقه و جمع آوری اطلاعات لازم برای ایجاد ارتبازات در یک کشور را انجام دهد. آن‌ها باید به صرفه‌ترین مسیر را پیشنهاد دهند.
اعضای تیم نقشه‌بردار، باید درباره مسیر و طبقه‌بندی آن به منظور گرفتن تصمیمات بهینه‌تر پیشنهادهایی به مهندسان راه ارائه دهند. همچنین، آن‌ها باید درباره مسائلی از جمله اینکه بهتر است خاک برداری کنند یا از اطراف منطقه عبور کنند، را بررسی نمایند. به عنوان مثال، دره عمیق با احداث یک پل ارزان‌تر تمام می‌شود. اما یک کوه بیش از اندازه بزرگ، ممکن است که امکان احداث تونل را نداشته باشد و به طراحی مسیر در اطراف آن نیاز باشد.
ابزارهای مورد استفاده در نقشه برداری راه
ابزارها و تجهیزاتی که در نقشه برداری راه مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل موارد زیر است:
- لیزر اسکنر
- دوربین‌های نقشه برداری (توتال استیشن)
- پهپاد
- تصاویر هوایی
ابزارهای گفته شده در بالا سال‌هاست که مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تکنولوژی‌های به کار رفته در نقشه برداری راه
با توجه به رشد و پیشرفت روز افزون تکنولوژی، تجهیزات جدیدتر و کارآمدی برای نقشه برداران به وجود آمده است. یکی از آن‌ها GPS مولتی فرکانس است. این وسیله دقت و سرعت بالایی داشته و نسبت به دوربین‌های نقشه برداری هزینه کمتری دارد. به‌علاوه، این فناوری قابلیت محاسبه تمامی عملیات‌های مورد نیاز از جمله خاکبراری را هم دارند. این دستگاه، به وسیله دریافت سیگنال از چند ماهواره، پردازش فرکانس‌های دریافتی و محاسبات طبق طول موج و زمان ماهواره‌ای به دقت بالا و مناسب می‌رسد که مطلوب نقشه‌برداران است.
نمونه برداری در نقشه‌برداری راه
روش‌های برداشت عوارض در نقشه برداری راه عبارتند از:
- روش تاکئومتری
- دوربین توتال استیشن
- GPS
- لیزر اسکنر زمینی
- برداشت هوایی به وسیله پهپاد یا هواپیما
فرآیند پردازش داده‌ها
حتمامی فرآیند نقشه برداری راه به صورت خلاصه وارد مورد مطالعات اولیه صورت می‌گیرد. در این مطالعات، نقشه‌برداران مواردی همچون عکس‌های هوایی، مدارک و نقشه‌های مبدا و مقصد را بررسی می‌کنند. نقشه‌برداران در محل اعزام شده و خاک آن محل را از لحاظ زمین شناسی، خاک شناسی، کشاورزی و غیره بررسی می‌کنند. در آخر مسیر مورد نظر را طبق نوع مسیر و کاربردش مشخص می‌کنند.
مرحله بعدی بررسی توپوگرافی منطقه است. نقشه‌بردار به منظور هم ترازی سطح مسیر را بررسی می‌کند. او برای اینکار از ابزارهای اندازه‌گیری ارتفاع استفاده می‌کند. در آخر نقشه‌بردار طبق محدودیت‌های هندسی و برآورد هزینه طرح نهایی را پیشنهاد می‌دهد.
مراحل اساسی احداث یک مسیر به صورت زیر است:
- مطالعات و شناسایی اولیه انجام می‌شود.
- طرح مقدماتی مسیر
- نقشه توپوگرافی بزرگ مقیاس تهیه می‌شود
- مسیر بر روی نقشه توپوگرافی طبق محدودیت‌ها و نقاط اجباری مسیر توسعه، انتخاب مسیر صورت می‌گیرد.
- مسیر بر روی زمین پیاده می‌گردد.
- از مسیر نیم رخ طولی تهیه می‌گردد.
- نیم روخ عرضی و تعیین حط پروژه عرضی تهیه می‌شود. این امر برای تعیین حجم عملیات خاکی و وضعیت عرضی مسیر انجام می‌گردد.
- حجم عملیات خاکی محاسبه می‌شود.
- هزینه احداث برآورد می‌شود.
- عملیات و کنترل کار در حین انجام کار اجرا می‌شود.
کاربرد نقشه‌برداری راه
نقشه برداری مسیر برای انتخاب راه مناسب و توصیف مسیرهای زیر کاربرد دارد:
- جاده
- بزرگراه
- راه آهن
- خطوط انتقالی برای نیازهای ارتباطی، مواد، آب، برق و سوخت
- کانال
- آبراه
- فاضلاب
هر کدام از موارد بالا را که بررسی کنید، می‌توانید نسیبت به عبور مسیر تصمیم مناسب‌تری بگیرید. این امر علاوه بر به صرفه بودن و بهینه بودن راه، بر روی جنبه‌های دیگر از جمله محیط زیست، جلوگیری از آسیب به مناطق کشاورزی و غیره نیز تاثیر می‌گذارد.
کاربردهای تخصصی نقشه‌برداری مسیر عبارتند از:
- شکل و اندازه زمین طبق اطلاعات بدست آمده در رابطه با موقعیت و تغییرات زمین مشخص می‌شود.
- اجسام در حالت‌های مختلف مکان‌یابی شده و توپوگرافی زمین نمایش داده می‌شود.
- مطالب بدست آمده از عکس‌های ماهواره‌ای، هوایی و غیره گردآوری و استفاده می‌شود.
- مرزهای زمینی بین‌المللی و ملی مشخص می‌شود.
- ساختمان‌های شهری و روستایی برنامه ریزی و توسعه می‌یابد.
مزایای نقشه‌برداری مسیر
یکی از مهم‌ترین مزایای نقشه برداری راه این است که راهسازی را آسان می‌کند. اگر این پروسه به درستی انجام شود، راهسازی به راحتی انجام خواهد شد. مزایای دیگر نقشه برداری مسیر عبارتند از:
- مشخص شدن موانع راه و برنامه ریزی مواجهه با آن‌ها
- در نظر گرفته شدن کلیات مسیر و کنترل مرتب حزییات مربوط به آن در طی انجام عملیات
- محاسبه مسافت‌ها، پستی‌ها و بلندی‌های راه
- مناسب‌ترین و به صرفه‌ترین راه برای کاربرد موردنظر طبق شرایط موجود انتخاب می‌شود.
درج دیدگاه